تحقیق کاروفناوری
پودمان پرورش گیاهان
کاروفناوری هفتم
چگونگی تعویض گلدان گیاهان
تعویض گلدان به موقع و درست، یکی از مراحل اصلی نگهداری گیاهان است. بهترین زمان تعویض گلدان گیاه، فصل بهار است، یعنی موقعی که گیاه هنوز رشد تابستانه خود را آغاز نکرده است. البته این زمان در گیاهان متفاوت، مختلف است اما اکثر گیاهان این فصل را ترجیح می دهند. تعویض گلدان یکی از مراحل اساسی داشتن گیاهان سالم است. اما از کجا بفهمیم با فرا رسیدن بهار، گیاهان نیاز به تعویض گلدان دارند؟ چون همان طور که می دانید همه گیاهان به تعویض گلدان هرساله نیاز ندارند. اکثر گیاهان پس از مدتی رشد می کنند و از گلدان ها و ظروفی که درونشان هستند بزرگ تر می شوند؛ پس باید هر چند وقت یکبار گلدان گیاهان مورد علاقه تان را تعویض کنید. اگر این کار را به موقع انجام دهید، گیاهانتان نیز با رشد خوب خود به شما پاداش خواهند داد.
در ادامه مطلب با مراحل تعویض خاک گلدان بیشتر آشنا خواهید شد
گلدان، خانه گیاه است و اهمیت آن در رشد و طراوت از مهم ترین شرایط یک گیاه موفق است. گلدان و گیاه به عنوان یکی از بخش های اصلی ترکیب محل مسکونی یا کار شما تابع شکل، رنگ و فضای محیطی است که باید به دقت مورد نظر قرار گیرد. خروج ریشه از سوراخ انتهای گلدان و کند شدن رشد گیاه از نشانه های لزوم تعویض گلدان است. گیاهان غیر سالم را از فهرست تعویض گلدان خارج سازید چون احتمال دارد بعد از جابه جایی به دلیل عدم مقاومت لازم خشک شوند.
هنگام انتخاب گلدان برای گیاهان، گلدانی را انتخاب کنید که قطرش 3 تا 5 سانتی متر بزرگ تر از گیاه باشد. اگر گلدانی که انتخاب می کنید بیش از اندازه بزرگ باشد، گیاه داخل آن تا زمانی که در خانه جدیدش دوباره رشد کند بیش از حد کوچک به نظر می رسد.
علائمی که نشان می دهند باید گلدان گیاهان را تعویض کنید:
1 - ارتفاع گیاهان نسبت به گلدان بیش از اندازه بلند است: اگر این چنین باشد و خطر خم شدن و سقوط گیاهان وجود داشته باشد یا اینکه هم اکنون این اتفاق افتاده باشد باید گلدان آن را تعویض کنید.
2 - خاک گیاهان تُهی و عاری از مواد مغذی شده باشد: گیاهان سالم مواد مغذی مورد نیازشان را از خاکی که درونشان هستند می گیرند. اگر خاک گیاهان بدمنظر شده یا روی آن را دلمه هایی از نمک، کپک یا قارچ پوشانده است، وقتش رسیده که گلدان و همچنین خاک گیاهان را تعویض کنید.
3 - ریشه های درهم پیچیده و بیرون زده: متوجه شدن این مسئله که ریشه ها چه زمانی در هم پیچیده شده اند امری مشکل است، چون تمام این اتفاقات زیر خاک می افتد و از دید پنهان است. اما اگر رشد گیاهان متوقف شده و یا آرام تر شده است، می توانید حدس بزنید که علت آن کمبود جای ریشه ها است. در این حالت ریشه های گیاه تمام گلدان را پرکرده و در دیواره ها فشرده شده اند. همچنین بیرون زدن ریشه ها از زیر گلدان نیز از علائم زمان تعویض گلدان می باشد.
4 - گیاه از رشد می ماند و شل می شود: این را هم به خاطر داشته باشید که بسیاری از گیاهان استوایی ترجیح می دهند در گلدانی باشند که اندکی برایشان کوچک است، پس درصورتی که خاک تجزیه و پوسیده نشده و یا گیاه علائم نیاز به تعویض گلدن را نشان نداده، از تعویض گلدان زود هنگام پرهیز کنید. بعضی از گیاهان، مانند بروملیا، هرگز نیاز به تعویض گلدان ندارند. پس در گلدان بروملیا، هنگامی که گیاه شروع به تولید گیاهچه کرد، به راحتی گیاهچه ها را از گیاه مادر جدا کرده و در گلدانی جداگانه بکارید.
اگر گیاه را در گلدانی که خیلی برایش بزرگ است بکارید، تمام انرژی گیاه صرف تولید ریشه بیشتر برای پر کردن فضای خالی خاک می شود و دیگر انرژی برای تولید شاخ و برگ و گل باقی نمی ماند. پس همواره توجه کنید که در هنگام تعویض گلدان، گیاهان را در گلدانی تنها یک اندازه بزرگ تر از گلدان قبلی اش بکارید. خیلی مهم است که گیاه و نیازهای منحصر به فرد آن را بشناسید و برطبق آن عمل کنید و یک نسخه را برای همه گیاهان پیچیده نشود.
اقدامات اولیه برای تعویض گلدان
- قبل از شروع تعویض گلدان در محلی که می خواهید کار تعویض را انجام دهید روزنامه یا پلاستیک پهن کنید.
- یک ظرف یا گلدان جدید برای گیاه انتخاب کنید.
- خاک چند منظوره و مناسبی که برای گیاه تهیه کرده اید را نیز آماده کنید.
- انتهای گلدان گیاه را با مقدار کمی خاک پُر کنید.
مراحل تعویض گلدان:
1- گیاه را از گلدانش خارج کنید: زمانی که گیاه به اندازه کافی بزرگ شد و شما تصمیم به تعویض گلدان گرفتید، مقداری آب به گیاه بدهید و اجازه دهید خاک گلدانش برای 1 ساعت یا بیشتر خشک شود. سپس چند ضربه آرام به کف و دیواره های گلدان وارد کنید و گلدان را برعکس کنید. با یک دست گیاه را به آرامی از طوقه بگیرید و با دست دیگر گلدان را نگهدارید. حالا به آرامی گلدان را به سمت بالا بکشید، خواهید دید که گلدان به راحتی خارج می شود. می توانید در هنگامی که خاک گیاه چند روز خشک بوده هم این کار را انجام دهید.
2- ریشه گیاه را آماده کنید: بعد از درآوردن گیاه از گلدان، به آرامی خاک اطراف ریشه ها را بتکانید. حالا با استفاده از انگشت، ریشه های گیاه را کمی از هم باز کنید. می توانید این مرحله را انجام ندهید اما اگر تصمیم به انجام دارید، این کار را بسیار با احتیاط انجام دهید تا به ریشه ها آسیبی نرسد. هرگونه ریشه مرده یا گندیده ای را هم از گیاه جدا کنید. اگر می خواهید گیاه را در گلدانی به اندازه گلدان قبلی اش بکارید، ریشه ها را هم هرس کنید. اگر گیاه کاکتوس است، به ریشه های آن قارچ کش بزنید.
3- گلدان تازه را آماده کنید: به طور کلی باید گیاه را در گلدانی یک اندازه بزرگ تر از گلدان قبلی اش بکارید. گلدان های پلاستیکی یا سرامیکی هر دو مناسب هستند، از هرکدام که دوست دارید استفاده کنید. مقداری خاک تازه درون گلدان بریزید. می توانید ابتدا مقداری سنگریزه در کف گلدان بریزید و سپس لایه خاک را قرار دهید.
4- کاشت: گیاه را درون گلدان جدیدش، از هر جهتی که می خواهید، قرار دهید. حالا مقدار دیگری خاک تازه و یا کمپوست روی آن بریزید. یکی از دلایل مرگ گیاهان بعد از تعویض گلدان، کاشت آنها در عمق زیاد است. پس مطمئن شوید گیاه را در همان عمقی که در گلدان قبلی اش کاشته شده بوده، کاشته اید. در واقع طوقه گیاه باید در همان سطح از خاک قرار گیرد. سپس در هنگام ریختن خاک، آن را به آرامی فشرده کنید.
5- آبیاری: گیاه تعویض شده در گلدان جدید را به مدت دو روز آبیاری نکنید تا ریشه ها جهت آب یابی توسعه پیدا کند. سپس گیاه را به خوبی آبیاری کنید. اگر بعد از آبیاری سطح خاک نشست کرد، مقدار دیگری خاک به گلدان اضافه کنید. آبیاری را تا جایی ادامه دهید که آب از سوراخ های زهکش زیر گلدان بیرون بیاید. در صورت حرارت بالای محیط می توانید از غبار پاشی استفاده کنید. اگر گلدان کاکتوس را عوض می کنید، آن را برای یک یا چند هفته آبیاری نکنید. همچنین گیاهانی که تازه تعویض گلدان شده اند را تا 6 هفته کوددهی نکنید.
نکات تکمیلی
- آبی که به گلدان ها می دهید بهتر است ازنظر درجه حرارت با دمای اتاق تطبیق کند. برای این کار، آب را در ظرفی ریخته و بگذارید چند ساعت در اتاق بماند، تا هم درجه حرارت آن متعادل شود و هم اینکه ته نشین شود.
- آب لوله کشی به علت آنکه دارای کلر می باشد، برای گلدان ها چندان مناسب نیست، بهتر است یک روز قبل آب را در ظرفی ریخته و سپس گلدان ها را آب بدهید. این کار از قهوه ای شدن نوک برگ ها جلوگیری می کند.
- گلدان گیاهان تازه خریداری را در صورتی تعویض نمایید که ریشه پر باشد و این بدین معنی است که حداقل 6 ماه از زمان تعویض قبلی گذشته باشد.
- سعی کنید تعویض گلدان را در آغاز فصل بهار انجام دهید تا به دلیل جریان شیره نباتی در پیکره گیاه، ریشه بتواند صدمات وارده را در حین تعویض با ترمیم بافت های خود جبران نماید.
- در صورت بسته شدن احتمالی محل زهکشی و یا باتلاقی شدن خاک یک مفتول یا میله را با احتیاط در محل سوراخ زهکشی به حرکت درآورید تا آب اضافی خارج شود.
- با قرار دادن زیرگلدانی، آب جمع شده را مرتب خالی کنید.
- در صورت عدم امکان جابه جایی یک گیاه از گلدانی به گلدانی جدید با توجه به کمبود زمان، فصل نامناسب و سنگین وزن شدن آن، خاک های سطحی گلدان را تاحدی که به ریشه ها صدمه نزند با خاک غنی و نو جایگزین کنید.
فیلم آموزشی
مراحل تعویض گلدان
